Trong môi trường kinh doanh ngày càng phức tạp và thay đổi nhanh chóng, kế toán không chỉ đơn thuần là người ghi chép sổ sách hay lập báo cáo tài chính. Vai trò của kế toán hiện nay đòi hỏi sự hiểu biết toàn diện, đặc biệt là kiến thức pháp luật liên quan đến lĩnh vực tài chính, thuế, lao động, doanh nghiệp, bảo hiểm và cả hình sự kinh tế. Vậy tại sao kế toán nhất định phải am hiểu pháp luật? Bài viết dưới đây sẽ làm rõ tầm quan trọng sống còn của việc này.
1. Kế toán là người trực tiếp thực hiện các nghĩa vụ pháp lý của doanh nghiệp
Hầu hết các hoạt động tài chính – kế toán đều gắn liền với quy định pháp luật: từ kê khai thuế, nộp thuế, ghi nhận doanh thu, chi phí, đến trích lập dự phòng, khấu hao tài sản cố định… Mỗi thao tác của kế toán đều có thể trở thành căn cứ pháp lý khi cơ quan chức năng kiểm tra, thanh tra.
➡ Nếu kế toán không nắm vững luật, chỉ cần một sai sót nhỏ cũng có thể khiến doanh nghiệp bị phạt hành chính, truy thu thuế, bị cưỡng chế hóa đơn, thậm chí chịu trách nhiệm hình sự.
2. Tránh rủi ro cá nhân trong hành nghề
Theo quy định của Luật Kế toán, Luật Doanh nghiệp và Bộ luật Hình sự, kế toán viên có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu cố ý làm sai lệch sổ sách, gian lận trong báo cáo tài chính, hoặc tiếp tay cho hành vi trốn thuế, rửa tiền.
➡ Một kế toán không am hiểu luật pháp rất dễ vô tình “vượt rào”, dẫn đến vi phạm luật hình sự dù không cố ý.
Ví dụ: ghi nhận doanh thu không đúng kỳ, hạch toán sai chi phí không được khấu trừ, ký thay người đại diện pháp luật… đều có thể bị xem là hành vi tiếp tay cho gian lận nếu gây thiệt hại cho Nhà nước.
3. Luật thay đổi thường xuyên – không hiểu là tụt hậu
Pháp luật kinh doanh, đặc biệt là luật thuế, luật hóa đơn điện tử, luật bảo hiểm xã hội… thay đổi thường xuyên, mỗi năm đều có thông tư, nghị định mới. Nếu kế toán không cập nhật kịp thời, doanh nghiệp rất dễ vi phạm mà không biết.
➡ Một kế toán giỏi không chỉ làm đúng hiện tại, mà còn phải chủ động dự báo rủi ro pháp lý khi luật thay đổi.
Ví dụ: quy định về hóa đơn điện tử 2022 – 2025 có những thay đổi quan trọng. Nếu không cập nhật kịp, kế toán có thể sử dụng sai mẫu, ký sai thời điểm phát hành, dẫn đến bị xử phạt từ vài triệu đến hàng trăm triệu đồng.
4. Là cầu nối giữa doanh nghiệp và cơ quan nhà nước
Kế toán là người làm việc trực tiếp với cơ quan thuế, bảo hiểm, thống kê, ngân hàng nhà nước. Khi doanh nghiệp bị kiểm tra hoặc thanh tra, kế toán chính là người đại diện cung cấp số liệu, giải trình nghiệp vụ, đối thoại với cán bộ chuyên môn.
➡ Nếu không am hiểu luật, kế toán sẽ không đủ năng lực bảo vệ quyền lợi hợp pháp của doanh nghiệp, thậm chí còn làm tình hình nghiêm trọng hơn.
5. Góp phần tư vấn quản trị rủi ro và ra quyết định tài chính
Ngày nay, kế toán không chỉ là người làm báo cáo, mà còn là người đưa ra tư vấn tài chính và pháp lý cho ban lãnh đạo. Việc am hiểu pháp luật giúp kế toán tư vấn:
-
Những khoản chi nào được khấu trừ, khoản nào không?
-
Mức thuế phải nộp theo từng phương án kinh doanh?
-
Thủ tục tăng vốn, chia cổ tức, vay ngân hàng hợp pháp?
-
Xử lý lương – thưởng sao cho vừa tiết kiệm thuế, vừa đúng luật?
➡ Kế toán càng hiểu luật, càng có giá trị trong vai trò đối tác chiến lược của doanh nghiệp.
6. Bảo vệ đạo đức nghề nghiệp và uy tín cá nhân
Am hiểu pháp luật không chỉ để “né phạt”, mà còn là nền tảng để giữ vững đạo đức nghề nghiệp kế toán. Một kế toán có đạo đức nhưng thiếu kiến thức luật sẽ dễ bị lợi dụng. Ngược lại, khi có kiến thức pháp luật vững vàng, kế toán đủ khả năng nói “không” với yêu cầu sai trái và có cơ sở để tự bảo vệ mình.
KẾT LUẬN
Kế toán ngày nay không thể chỉ biết “ghi chép” và “tính toán” – họ phải là người hiểu luật, hành xử đúng luật và bảo vệ doanh nghiệp khỏi các rủi ro pháp lý. Trong kỷ nguyên số và hội nhập, khi sai một con số có thể dẫn đến hậu quả hàng trăm triệu đồng, việc không hiểu pháp luật không còn là thiếu sót – mà là mối nguy hiểm.
Vì vậy, hãy xem học luật là một phần không thể thiếu của nghề kế toán – để vững nghiệp, vững tâm, và vững pháp lý trên mỗi bước đường nghề nghiệp.