Việc rút bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần là quyền lợi mà nhiều người lao động quan tâm, đặc biệt là trong bối cảnh kinh tế khó khăn, thất nghiệp, hoặc khi người lao động không có nhu cầu tham gia hệ thống hưu trí lâu dài. Tuy nhiên, từ ngày 01/7/2025, khi Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi năm 2024 chính thức có hiệu lực, nhiều quy định liên quan đến BHXH một lần sẽ thay đổi. Một số thông tin chưa chính xác đang khiến người lao động hiểu lầm rằng “sẽ bị cấm rút BHXH một lần”. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu đúng – đủ – rõ về những thay đổi này.
I. Quy định cũ và thực tế đang áp dụng đến hết 30/6/2025
Theo Luật BHXH hiện hành (Luật BHXH 2014), người lao động được phép rút BHXH một lần nếu thuộc một trong các trường hợp:
-
Sau 1 năm nghỉ việc, không tiếp tục đóng BHXH bắt buộc hoặc tự nguyện và chưa đủ 20 năm đóng BHXH;
-
Ra nước ngoài để định cư;
-
Mắc các bệnh nguy hiểm đến tính mạng;
-
Đủ tuổi nghỉ hưu nhưng chưa đủ thời gian đóng BHXH để hưởng lương hưu.
Thủ tục khá đơn giản: sau khi nghỉ việc và ngừng đóng BHXH ít nhất 12 tháng, người lao động có thể nộp hồ sơ rút BHXH một lần tại cơ quan BHXH nơi cư trú.
Chính sách này mang lại sự linh hoạt cho người lao động, đặc biệt là lao động tự do hoặc người không có kế hoạch làm việc lâu dài tại Việt Nam. Tuy nhiên, nó cũng dẫn đến tình trạng người lao động rút BHXH sớm, không tích lũy đủ thời gian để hưởng lương hưu, gây áp lực cho hệ thống an sinh xã hội trong dài hạn.
II. Quy định mới từ ngày 01/7/2025: Không cấm, nhưng siết điều kiện
Theo Luật BHXH sửa đổi 2024, chính thức có hiệu lực từ 01/7/2025, quy định về rút BHXH một lần đã được điều chỉnh theo hướng kiểm soát chặt chẽ hơn, không còn tự do rút như trước, nhưng không cấm hoàn toàn như một số tin đồn.
1. Trường hợp được rút BHXH một lần sau 01/7/2025
a. Người đã tham gia BHXH trước ngày 01/7/2025:
Đối tượng này được áp dụng quy định chuyển tiếp, cụ thể:
-
Đã chấm dứt việc làm, không tiếp tục đóng BHXH;
-
Sau 12 tháng không tham gia BHXH bắt buộc và không tham gia BHXH tự nguyện;
-
Có thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm;
-
Có đơn đề nghị hưởng BHXH một lần.
⟹ Vẫn được rút BHXH một lần như trước, nếu thuộc diện chuyển tiếp.
b. Người bắt đầu tham gia BHXH từ ngày 01/7/2025 trở đi:
Chỉ được rút BHXH một lần trong các trường hợp đặc biệt:
-
Ra nước ngoài định cư;
-
Mắc bệnh hiểm nghèo (ung thư, bại liệt, xơ gan mất bù, lao kháng thuốc, AIDS giai đoạn cuối…);
-
Bị suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên hoặc là người khuyết tật đặc biệt nặng;
-
Đủ tuổi hưởng lương hưu nhưng không đủ 15 năm đóng BHXH và không tiếp tục đóng để đủ điều kiện hưởng lương hưu.
⟹ Không được tùy ý rút BHXH sau 1 năm nghỉ việc như quy định cũ.
III. Vì sao có sự điều chỉnh?
Việc điều chỉnh này xuất phát từ mục tiêu lớn của Luật BHXH sửa đổi: mở rộng độ bao phủ an sinh xã hội, khuyến khích người lao động duy trì đóng BHXH để hưởng lương hưu, thay vì rút một lần rồi không còn bất kỳ chế độ bảo hiểm nào khi về già.
Một thực tế đáng lo ngại: theo số liệu thống kê, giai đoạn 2016 – 2023 có khoảng 4,7 triệu người rút BHXH một lần, gây tổn thất lớn cho chính người lao động khi không có lương hưu về sau, đồng thời làm suy giảm tính bền vững của Quỹ BHXH.
IV. Mức hưởng BHXH một lần – Cách tính không thay đổi
Cách tính mức hưởng BHXH một lần không thay đổi trong Luật mới, vẫn như hiện nay:
-
Thời gian đóng trước năm 2014: Mỗi năm tính bằng 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH.
-
Thời gian từ năm 2014 trở đi: Mỗi năm tính bằng 2 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH.
-
Tổng số tiền rút không bao gồm phần Nhà nước hỗ trợ cho BHXH tự nguyện (nếu có).
⟹ Ví dụ: Người lao động đóng BHXH được 5 năm, toàn bộ sau 2014, có mức lương bình quân 6 triệu/tháng thì mức rút BHXH một lần sẽ là:
5 năm x 2 tháng x 6 triệu = 60 triệu đồng
V. Khuyến nghị cho người lao động
1. Đừng vội rút BHXH nếu chưa thật cần thiết
Việc rút BHXH một lần có thể mang lại khoản tiền ngắn hạn, nhưng sẽ khiến người lao động mất hoàn toàn quyền hưởng lương hưu trọn đời, bảo hiểm y tế miễn phí khi về hưu, chế độ tử tuất… Về lâu dài, thiệt thòi là rất lớn.
2. Tìm hiểu và theo dõi quy định mới
Nếu bạn đang làm việc hoặc đóng BHXH trước 01/7/2025, hãy xem xét thời điểm nghỉ việc hợp lý, vì sau thời điểm này, bạn có thể không còn được rút BHXH một cách dễ dàng như trước.
3. Cân nhắc tham gia BHXH tự nguyện
Nếu nghỉ việc và chưa đủ 20 năm đóng BHXH, bạn có thể đóng tiếp BHXH tự nguyện để tích lũy đủ điều kiện hưởng lương hưu thay vì rút một lần.
VI. Kết luận
Việc điều chỉnh quy định rút BHXH một lần từ ngày 01/7/2025 không phải là “cấm đoán” mà là chủ trương dài hạn, bền vững nhằm bảo vệ quyền lợi của chính người lao động trong tương lai. Do đó, mỗi người nên chủ động tìm hiểu, lên kế hoạch tài chính và an sinh một cách thông minh, thay vì vội vàng rút BHXH rồi phải đối mặt với rủi ro không có nguồn thu nhập khi về già.
Nguồn tổng hợp: Thư viện Pháp luật, Luật BHXH sửa đổi 2024